رژیم اتکینز چیست؟
رژیم اتکینز یک برنامۀ غذایی کم‌کربوهیدرات محبوب است. اولین بار در دههٔ ۱۹۶۰ متخصص قلبی، به نام دکتر رابرت سی. اتکینز، این رژیم غذایی را معرفی کرد. رژیم غذایی اتکینز مصرف کربوهیدرات‌ها را محدود می‌کند و بر مصرف پروتئین و چربی‌ها تمرکز دارد.
رژیم اتکینز چند مرحله برای کاهش وزن و حفظ وزن ایده‌آل دارد. ابتدا، با یک برنامه غذایی بسیار کم‌کربوهیدرات آغاز می‌شود. در کتاب‌های مرجع به نام «رویکرد تغذیه‌ای اتکینز» شناخته می‌شود و آن را از آغازگران روند رژیم‌های کم‌کربوهیدرات می‌دانند.
هدف رژیم اتکینز چیست؟
هدف رژیم اتکینز تغییر عادات غذایی برای کمک به کاهش وزن و حفظ آن است. ادعای اصلی رژیم غذایی اتکینز این است که شما اگر بخواهید وزن کم کنید، یا انرژی خود را افزایش دهید یا مشکلات سلامتی مانند فشار خون بالا یا سندرم متابولیک را بهبود بخشید، رژیم اتکینز راهکاری سالم و مادام‌العمر برای تغذیۀ شما دارد.
رژیم اتکینز می‌تواند برای چه افرادی مفید باشد؟
ممکن است شما به یکی از دلایل زیر تصمیم بگیرید از رژیم اتکینز استفاده کنید:
- نوع و مقدار غذاهایی که در این رژیم معرفی شده‌اند را دوست دارید و کافی می‌دانید.
- به دنبال رژیمی هستید که یا محددو کردن مصرف برخی از کربوهیدرات‌ها به کاهش وزن شما کمک کند.
- می‌خواهید عادات غذایی کلی خود را تغییر دهید.
- مشکلات پزشکی دارید که فکر می‌کنید این رژیم می‌تواند به بهبود آنها کمک کند.
- به محصولات مرتبط با رژیم اتکینز مانند کتاب‌های آشپزی، شِیک‌ها و بارهای تغذیه‌ای علاقه دارید.
البته، همواره به خاسر داشته باشید که قبل از شروع هر رژیم کاهش وزنی، به ویژه اگر بیماری خاصی مانند دیابت دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
چطور رژیم اتکینز بگیریم؟
تمرکز اصلی رژیم اتکینز بر ایجاد تعادل مناسب بین کربوهیدرات، پروتئین و چربی برای کاهش وزن بهینه و حفظ سلامتی است.
چارچوب علمی رژیم اتکینز بر این باور استوار است که چاقی و مشکلات مرتبط با آن، مانند دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی، ناشی از رژیم غذایی کم‌چربی و پرکربوهیدرات است. بنابراین، توصیه می‌کند که برای کاهش وزن و زندگی سلامت باید به جای اجتناب از مصرف گوشت‌های پرچرب یا جدا کردن چربی اضافی روی کنترل کربوهیدرات‌ها تمرکز کنیم.
رژیم اتکینز بر این باور است که مصرف بیش از حد کربوهیدرات‌ها، به‌ویژه شکر، آرد سفید و دیگر کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، باعث بروز مشکلات زیادی مانند: عدم تعادل قند خون، افزایش وزن و مشکلات قلبی می‌شود. از این رو، رژیم اتکینز مصرف کربوهیدرات‌ها را محدود و به مصرف بیشتر پروتئین و چربی تشویق می‌کند. اما این رژیم تأکید می‌کند که یک رژیم پرپروتئین نیست.
مانند بسیاری از برنامه‌های غذایی، رژیم اتکینز هم به مرور زمان اصلاحاتی را انجام می‌دهد و تغییر می‌کند. در حال حاضر، این رژیم بر مصرف بیشتر سبزیجات پر فیبر تأکید دارد و تغییراتی را برای پاسخگویی به نیازهای گیاه‌خواران و وگان‌ها در نظر گرفته است. همچنین برای مشکلات سلامتی که ممکن است در ابتدای شروع یک رژیم کم‌کربوهیدرات به وجود آید، چاره اندیشی‌هایی کرده است.
کربوهیدرات
رژیم اتکینز نیازی به شمارش کالری یا کنترل اندازهٔ وعده‌ها ندارد. اما لازم است مصرف کربوهیدرات‌هایتان را پیگیری کنید. این رژیم از سیستمی به نام «کربوهیدرات خالص» استفاده می‌کند. کربوهیدرات خالص برابر است با مقدار کل کربوهیدرات موجود در یک مادۀ غذایی منهای محتوای فیبر آن. برای مثال، نیم‌فنجان بروکلی خام، دارای ۲.۳ گرم کربوهیدرات کل و ۱.۳ گرم فیبر است، که مقدار کربوهیدرات خالص آن را به ۱ گرم می‌رساند.
رژیم اتکینز ادعا می‌کند که رویکردش به کربوهیدرات‌ها باعث می‌شود ذخایر چربی بدن سوزانده شوند، قند خون کنترل شود و بدن به سلامت بهینه دست یابید. همچنین، به نظر می‌رسد که این رژیم بدن را گرسنه یا محروم نگه نمی‌دارد.
پس از رسیدن به وزن ایده‌آل، رژیم اتکینز توضیح می‌دهد که چگونه به تعادل شخصی کربوهیدرات برای بدن خودتان برسید. تعادل شخصی کربوهیدرات، مقدار گرمی از کربوهیدرات خالص است که می‌توانید روزانه مصرف کنید بدون اینکه وزن‌تان کم یا اضافه شود.
ورزش
رژیم اتکینز ادعا می‌کند که ورزش برای کاهش وزن ضروری نیست، هرچند می‌تواند به تثبیت وزن شما کمک کند و فواید سلامتی دیگری به همراه داشته باشد.
مراحل رژیم آتکینز چیست؟
رژیم آتکینز چهار مرحله دارد. شما بسته به اهداف کاهش وزن خود، می‌توانید از هر یک از سه مرحلۀ اول شروع کنید.
مرحلۀ ۱: مرحلۀ وادارسازی.
در این مرحلۀ سخت، تقریباً تمام کربوهیدرات‌ها را از رژیم غذایی خود حذف می‌کنید.
به جای دریافت حدود نیمی از کالری روزانۀ خود از کربوهیدرات‌ها، همانطور که در اکثر دستورالعمل های تغذیه توصیه می‌شود، فقط حدود 10٪ دریافت می‌کنید. سبزیجات پایه مانند مارچوبه، کلم بروکلی، کرفس، خیار، لوبیا سبز و فلفل باید 12 تا 15 گرم کربوهیدرات خالص روزانه شما را تشکیل دهند.
مواد پروتئینی مانند ماهی، مرغ، گوشت، تخم‌مرغ و پنیر را در این مرحله باید در هر وعدۀ غذایی خود بگنجانید. نیازی نیست روغن‌ها و چربی‌ها را محدود کنید. اما بیشتر میوه‌ها، خوراکی‌های شیرین، نان، پاستا، غلات، آجیل یا الکل به کل حذف می‌شوند. باید حداقل هشت لیوان آب در روز بنوشید. مدت زمانی که باید در این مرحله از رژیم اتکینز بمانید به میزان وزنی که می‌خواهید کاهش دهید بستگی دارد.
مرحلۀ 2: ایجاد تعادل.
در این مرحله، حداقل 12 تا 15 گرم کربوهیدرات خالص را به شکل سبزیجات پایه وارد رژیم غذایی خود کنید همچنان باید از غذاهایی که قند اضافه دارند بپرهیزید. می‌توانید به آرامی برخی از کربوهیدرات‌های حاوی مواد مغذی بالا مانند سبزیجات و انواع توت‌ها، آجیل و مغزها را دوباره به آن اضافه کنید تا همچنان وزن کم کنید. باید تا زمانی که فقط حدود 4.5 کیلوگرم از وزن هدف خودتان فاصله دارید، در این مرحله باقی بمانید.
مرحلۀ 3: حفظ وزن و پیشگیری.
در این مرحله، می‌توانیم به آرامی گسترۀ بیشتری از غذاها را به برنامۀ غذایی خود اضافه کنیم مثل میوه‌ها، سبزیجات نشاسته‌ای و غلات کامل. می‌توانیم هر هفته حدود 10 گرم کربوهیدرات هم به رژیم غذایی خودمان اضافه کنیم. اما چنانچه دچار استپ وزنی شدید و کاهش وزن‌تان متوقف شد، باید دوباره کربوهیدرات‌ها را کم کنید. و مدت زمان این مرحله تا جاییست که به وزن هدف خودمان برسیم.
مرحلۀ 4: مراقبت برای همیشه.
بعد از رسیدن به وزن هدف وارد این مرحله می‌شویم. از اینجا به بعد باید این شیوۀ تغذیه‌ای را تا همیشه ادامه بدهیم.
یک برنامۀ غذایی معمولی روز در رژیم غذایی اتکینز
حالا ببینیم در طول یک روز معمولی در فاز 1 رژیم اتکینز، برای نمونه چه غذاهایی را می‌توانیم بخوریم:
صبحانه. آووکادوی پر از تخم مرغ با ژامبونی که حاوی پروتئین بالایی است. نوشیدنی‌های قابل قبول هم شامل قهوه، چای، آب، نوشابۀ رژیمی و چای گیاهی است.
ناهار. سالاد کلم پیچ با سس حاوی فندق همراه با نوشیدنی مجاز.
شام. ماهی سالمون و کنگر بخارپز با سس مایونز لیموی خانگی همراه با نوشیدنی مجاز.
تنقلات. در رژیم اتکینز دو میان وعده در روز مجاز است. میان‌وعده‌هایی مثل یک شیک شکلاتی یا گرانولا یا یک میان وعدۀ ساده مانند کرفس و پنیر چدار.
نتایج رژیم اتکینز چیست؟
کاهش وزن
رژیم اتکینز می‌گوید که شما می‌توانید در دو هفتۀ اول مرحله 1، مقدار زیادی وزن کم کنید.
اکثر افراد تقریباً با هر برنامۀ غذایی که کالری را محدود کند، حداقل در کوتاه مدت، می‌توانند وزن کم کنند. با این حال، در دراز مدت، مطالعات نشان می‌دهد که رژیم‌های کم کربوهیدرات مانند رژیم اتکینز نسبت به رژیم‌های کاهش وزن استاندارد برای کاهش وزن موثر نیستند. و مطالعات نشان می‌دهد که اکثر افراد با رها کردن رژیم غذایی، وزنی را که از دست داده اند، دوباره به دست می آورند.
از آنجایی که کربوهیدرات ها معمولا بیش از نیمی از کالری مصرفی ما را تامین می‌کنند، دلیل اصلی کاهش وزن در رژیم اتکینز، دریافت کالری کمتر از مصرف کربوهیدرات کمتر است. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که دلایل دیگری هم برای کاهش وزن با رژیم اتکینز وجود دارد. مثلاً ممکن است وزن خود را کاهش دهید چون انتخاب‌های غذایی‌تان محدود است. یا کمتر غذا می‌خورید زیرا پروتئین و چربی اضافی باعث می‌شود مدت بیشتری احساس سیری کنید. هر دوی این اثرات همچنین به کاهش دریافت کالری کلی کمک می کنند.
مزایای سلامتی
ادعای رژِم اتکینز این است که می‌تواند از بیماری های جدی مانند سندرم متابولیک، دیابت، فشار خون بالا و بیماری قلبی پیشگیری کند یا آن را بهبود بخشد. در واقع، تقریباً هر رژیم غذایی که به کاهش وزن کمک می‌کند، می‌تواند عوامل خطر ابتلا بیماری قلبی و دیابت را کاهش دهد یا حتی معکوس کند.
و اکثر رژیم‌های کاهش وزن – نه فقط رژیم‌های کم کربوهیدرات – ممکن است سطح کلسترول خون یا قند خون را حداقل موقتی بهبود بخشند. یک مطالعه نشان داده افرادی که رژیم اتکینز را دنبال می‌کردند، تری گلیسیرید خون‌شان کاهش یافته است که این به بهبود سلامت قلب کمک می‌کند. اما هیچ مطالعه بزرگی وجود ندارد که نشان دهد چنین مزایایی در درازمدت باقی می‌مانند یا در افزایش طول عمر نقش دارند.
برخی از متخصصان سلامت معتقدند که خوردن مقدار زیادی چربی و پروتئین از منابع حیوانی، همانطور که در رژیم اتکینز مجاز است، شاید موجب افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی یا برخی سرطان‌ها شود.
اما مشخص نیست که رژیم اتکینز در دراز مدت چه خطراتی داشته باشد، چون بیشتر مطالعات در مورد آن محدود به دو سال یا کمتر بوده است.
خطرات رژیم آتکینز چیست؟
رژیم آتکینز ممکن است به دلیل کاهش شدید کربوهیدرات‌ها در مراحل اولیه برنامه، برخی عوارض جانبی را ایجاد کند، از جمله:
- سردرد
- سرگیجه
- ضعف
- خستگی
- یبوست
برخی از رژیم‌های بسیار کم کربوهیدرات همچنین باعث می‌شود شما نتوانید به اندازۀ کافی مواد مغذی یا فیبر دریافت کنید. چیزی که باعث مشکلات سلامتی مانند یبوست، اسهال و تهوع می‌شود. با این حال، خوردن کربوهیدرات‌هایی که فیبر بالا، غلات کامل و مواد مغذی بالایی دارند، می‌تواند کمبودهای برنامه‌های غذایی مانند رژیم اتکینز را پوشش دهد.
همچنین ممکن است محدود کردن کربوهیدرات به کمتر از 20 گرم در روز – سطح توصیه شده برای فاز 1 رژیم غذایی – منجر به کتوز شود. کتوز زمانی اتفاق می‌افتد که بدن کربوهیدرات کافی برای تبدیل به قند (گلوکز) برای تأمین انرژی نداشته باشد. پس بدن برای تأمین انرژی به سراغ چربی ذخیره شده در بدن می‌رود. این باعث تجمیع کتون در بدن می‌شود و عوارضی مثل تهوع، سردرد، خستگی ذهنی و بوی بد دهان را ایجاد می‌کند.
علاوه بر این، رژیم اتکینز برای همه مناسب نیست. مثلاً، اگر از داروهای ادرارآور، انسولین یا داروهای خوراکی دیابت استفاده می‌کنید، قبل از شروع رژیم اتکیزن یا هر رژیم غذایی دیگری باید حتما با پزشک خود صحبت کنید. همچنین افراد مبتلا به بیماری شدید کلیوی نباید از رژیم غذایی پیروی کنند. و مراحل کاهش وزن این رژیم برای زنان باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود.
برای دریافت مشاورۀ رایگان رژیم درمانی در شرق تهران با مرکز تناسب اندام و زیبایی دکتر خان احمدیتماس بگیرید: 021-77984738
