تغذیه

رژیم غذایی سالم خوری به یک رژیم غذایی خاص محدود نمی‌شود، بلکه به معنای اولویت دادن به سلامتی از طریق تأمین مواد مغذی لازم برای بدن است. اما چطور می‌توانیم این مواد مغذی را از طریق برنامۀ غذایی روزانه برای بد‌مان فراهم کنیم؟

تراکم مواد مغذی در رژیم غذایی سالم

وقتی به مفهوم تغذیۀ سالم می‌پردازیم اولین فکری که از سرمان می‌گذرد در مورد کالری است. ولی حتی اگر کالری خیلی هم مسئله مهمی باشد باز هم باید تمرکز اصلی‌مان را روی مواد مغذی بگذاریم.
به این دلیل که مواد مغذی، از جمله پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی، چیزهایی هستند که بدن ما برای رشد و تنومندی نیاز دارد. «تراکم مواد مغذی» به مقدار مواد مغذی موجود در یک غذا به نسبت کالری آن غذا اشاره دارد.

همۀ غذاها کالری دارند، اما همۀ آنها حاوی مواد مغذی نیستند. به عنوان مثال، یک آب نبات یا یک بشقاب پاستای پنیری به طرز باورنکردنی کالری بالایی دارند اما فاقد ویتامین، مواد معدنی، پروتئین و فیبر هستند. از سوی دیگر برخی غذاهای موجود در بازاربا عنوان «رژیمی» یا «کم کالری» کالری بسیار کمی دارند اما فاقد مواد مغذی نیز هستند.

به عنوان مثال، سفیدۀ تخم مرغ نسبت به تخم مرغ کامل کالری و چربی کمتری دارد. با این حال، یک سفیدۀ تخم مرغ 1٪ یا کمتر از ارزش روزانه (DV) آهن، فسفر، روی، کولین و ویتامین های A و B12 را فراهم می‌کند، در حالی که یک تخم‌مرغ کامل، به دلیل وجود زردۀ مغذی و پرچرب، 5 تا 21٪ از  ارزش روزانۀ این مواد مغذی را تأمین می‌کند.
بعلاوه، اگرچه برخی از غذاهای غنی از مواد مغذی مانند میوه‌ها و سبزیجات کم کالری هستند، اما بسیاری از آنها – مانند آجیل، ماست پرچرب، زردۀ تخم مرغ، آووکادو و ماهی چرب – کالری بالایی دارند. که البته کاملاً خوب است!

بنابراین، صرف پر کالری بودن یک غذا به این معنی نیست که برای شما مضر است و البته کم کالری بودن یک غذا آن را به یک انتخاب سالم تبدیل نمی‌کند.

چنانچه تنها بر اساس کالری سبد غذایی خود را بچینید، به هدف مهم تغذیۀ سالم نخواهید رسید. به عنوان یک قانون کلی، سعی کنید بیشت غذاهایی بخورید که مواد مغذی زیادی مانند پروتئین، فیبر، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی دارند. این غذاها شامل سبزیجات، میوه‌ها، آجیل، دانه‌ها، لوبیا، ماهی‌های چرب و تخم‌مرغ است.

تنوع در رژیم غذایی

یکی دیگر از ارکان مهم تغذیۀ سالم، تنوع غذایی است، یعنی خوردن انواع غذاها.
پیروی از یک رژیم غذایی غنی از انواع مختلف مواد غذایی از باکتری‌های روده شما حمایت می‌کند، وزن سالم بدن را بالا می‌برد و در برابر بیماری‌های مزمن محافظت می‌کند.

وقتی در انتخاب غذا سخت‌گیر هستید، ممکن است خوردن انواع غذاها به نظرتان دشوار بیاید. در چنین شرایطی، با اضافه کردن تدریجی غذاهای جدید به رژیم غذایی‌تان شروع کنید. به عنوان مثال، اگر سبزیجات زیادی نمی‌خورید، می‌توانید تنها یک سبزی دلخواه را به یکی از وعده‌های غذایی روزانه‌تان اضافه کنید. این روش می‌تواند نقطۀ شروع خوبی برای سالم‌خوری باشد

نسبت درست ماکروها یا درشت مغذی‌ها

ماکروها، مواد مغذی اصلی که از غذا دریافت می‌کنید عبارتند از کربوهیدرات، چربی و پروتئین. (فیبر نوعی کربوهیدرات در نظر گرفته می‌شود.)
به طور کلی، وعده‌های غذایی و میان وعده‌های شما باید بین این سه مورد متعادل باشد. مخصوصاً، افزودن پروتئین و چربی به منابع کربوهیدرات غنی از فیبر، غذاها را سیر کننده‌تر و خوش طعم‌تر می‌کند.
به عنوان مثال، اگر یک تکه میوه می‌خورید، اضافه کردن یک قاشق کرۀ گیاهی یا کرۀ آجیل یا کمی پنیر باعث می‌شود زودتر احساس سیری کنید و مواد مغذی بیشتری را به بدن‌تان برسانید.

با این همه، خیلی هم بد نیست اگر رژیم غذایی همیشه متعادل نباشد. شمارش ماکروها و پیروی از یک برنامۀ غذایی درشت مغذی برای اکثر افراد ضروری نیست – به جز ورزشکاران، افرادی که به دنبال ترکیب بدنی خاصی هستند و کسانی که به دلایل پزشکی نیاز به افزایش عضله یا چربی دارند. به علاوه، شمارش ماکروها و وسواس در مورد ماندن در یک محدوده کلان مشخص ممکن  است احتمال اختلال در تمایلات غذایی را افزایش دهد.

آشتی با غذایی که می‌خوریم مسئلۀ بسیار مهمی در رسیدن به رژیم غذایی سالم خوری است. در این پست می‌توانید اطلاعات بیشتری در این مورد به دست بیاورید: آیا با لذت غذا خوردن باعث چاقی می‌شود: بررسی یک باور رایج

غذاهای فوق فرآوری شده

یکی از بهترین راه‌ها برای بهبود رژیم غذایی، کاهش مصرف غذاهای فوق فرآوری شده است.
لازم نیست از همۀ غذاهای فرآوری شده اجتناب کنید. در واقع، بسیاری از غذاهای سالم مانند آجیل‌های پوست کنده، لوبیاهای کنسرو شده و میوه‌ها و سبزیجات منجمد به یک روش فرآوری شده‌اند.
محصولات فوق فرآوری شده مانند نوشابه‌ها، محصولات پخته شدۀ تولید انبوه، آب نبات‌ها، غلات قندی و برخی از میان وعده‌های بسته‌بندی شده حاوی مواد مغذی بسیار کمی هستند.

تحقیقات رژیم‌های غذایی سرشار از غذاهای فوق فرآوری شده را با خطر بیشتر ابتلا به افسردگی، بیماری قلبی، چاقی و بسیاری از عوارض دیگر مرتبط می‌دانند.

از سوی دیگر، رژیم‌های غذاهایی سرشار از مواد مغذی که در آن مقدار مواد فوق فرآوری شده بسیار کم است اثر معکوس دارند، یعنی به محافظت در برابر بیماری‌ها، افزایش طول عمر و ارتقای سلامت کلی جسمی و روان کمک می‌کنند. بنابراین، بهتر است غذاهای غنی از مواد مغذی، به ویژه سبزیجات و میوه ها را در اولویت قرار دهید

 برای شروع یک رژیم درمانی بر اساس مواد مغذی، ماکروها و تنوع غذایی، می‌توانید از طریق شماره تلفن 02177984738 با متخصصان مرکز دکتر خان احمدی صحبت کنید. همچنین می‌توانید از طریق گفتگوی آنلاین در قسمت پایین سایت و یا فرم ارتباط در صفحه ارتباط با ما، پیام بگذارید کارشناسان و مشاوران ما در اسرع وقت با شما تماس می‌گیرند. .

خیلی اوقات تصور می‌کنیم که با لذت غذا خوردن باعث افزایش وزن ما می‌شود. اما این باور تا چه اندازه درست است؟ در این یادداشت به این سوالات پاسخ می‌دهیم.

اگر غذا خوردن صرفاً عمل سوخت‌رسانی به بدن باشد، زندگی چقدر کسل‌کننده می‌شود! غذا خوردن شبکه‌ای گسترده از تجربیات بشری را ایجاد می‌کند؛ از گرد هم آوردن ما کنار عزیزان‌مان تا ارتباط با ریشه‌های فرهنگی. خلاصه اینکه، غذا هم جسم ما را تغذیه می‌کند و هم روان و عواطف‌مان را.

دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد لذت بردن از غذا به بهبود سلامتی کمک می‌کند. بیایید چند مورد را بررسی کنیم:

لذت بردن از غذا باعث آرامش جسمی و روحی می‌شود

سوپ مرغ گرم وقتی مریض هستیم، خورشتی که ما را به یاد مادربزرگمان می‌اندازد یا دسر مورد علاقه‌ای که فکر می‌کنیم هیچ وقت از خوردنش سیر نمی‌شویم؛ همۀ این‌ها راهی برای تقویت روحیه و آرامش بدن ما هستند. گاهی اوقات غذا حتی در پایان یک روز چالش‌برانگیز باعث آرامش می‌شود، اما بسیاری از مردم به جای لذت بردن از این حس آرامش، از غذا خوردن عذاب وجدان می‌گیرند. اگر به خودمان اجازه دهیم که با غذا ارتباط خوبی برقرار کنیم و از آن لذت ببریم، فواید زیادی نصیب جسم و روان‌مان می‌شود.

با لذت غذا خوردن، محدودیت‌های رایج رژیم‌های غذایی را از بین می‌برد

یکی از پیام‌های اجتماعی دنیای امروز این است که باید به غذاهایی که دوست داریم نه بگوییم، به خصوص اگر کالری یا چربی بالایی داشته باشند. انتخاب آگاهانه لذت بردن از آنچه می‌خوریم به شکستن این ذهنیت مضر کمک می‌کند. وقتی تصور کنیم که همۀ غذاها بدون هیچ محدودیتی مجاز هستند، از جمله خوشمزه‌ترین‌ها، بدن یاد می‌گیرد به آنچه نیاز دارد اعتماد کند. رفع این محدودیت‌های ذهنی گام مهمی در روند بهبودی است و به ما  کمک می‌کند تا آرامش، اعتماد به نفس و آزادی بیشتری در مورد غذا احساس کند.

لذت بردن از غذا ما را با میراث فرهنگی و ریشه‌هایمان پیوند می‌دهد

تحقیقات نشان داده‌اند که احساس تعلق یکی از نیازهای حیاتی سلامت روان است. چه مکانی زیباتر از خانواده یا میراث فرهنگی برای تجربه تعلق داشتن؟ اینجاست که لذت بردن از غذا می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. فرهنگ و سنت به عنوان شکلی از ارتباط با دیگران و خودمان عمل می‌کند. اگر غذاهایی را  که دلیل ایجاد ارتباط ما با ریشه‌هایمان هستند، محدود یا انکار کنیم، در نهایت ما به فردی جدا از اجتماع و تنها تبدیل می‌شویم. با حذف غذاهای مربوط به فرهنگ و رسوم‌مان، نه تنها آن غذا را با برچسب «بد» کنار می‌گذاریم، بلکه بر هویت مرتبط با آن غذا نیز برچسب «بد» می‌زنیم. با در آغوش گرفتن این غذاها احساس آزادی و تعلق خواهیم کرد چیزی که باعث رشد سلامت روان‌مان می‌شود.

لذت بردن از غذا چه تفاوتی با غذا خوردن احساسی دارد؟

حالا که صحبت از آشتی با غذا و لذت بردن از غذا خوردن شد، باید یک نکته مهم را یادآوری کنیم: غذا خوردن احساسی با لذت بردن از غذا فرق دارد. خوردن احساسی و با لذت غذا خوردن هم از نظر هدف و هم از نظر نتایج متفاوت هستند. در واقع تمایز اصلی میان این دو مفهوم در ارتباطی است که با غذا برقرار می‌کنیم. زمانی که در واکنش به احساسات‌مان یعنی برای مقابله با احساسات دشواری مثل استرس، خشم یا غم غذا می‌خوریم، هیچ ارتباطی با غذای خود برقرار نمی‌کنیم و در نهایت از هر چه خورده‌ایم احساس شرم و بیزاری داریم در مقابل، وقتی با لذت غذا می‌خوریم ارتباط و لذتی واقعی بین ما و غذایمان وجود دارد.

جمع‌بندی

لذت بردن از غذاهایی است که دوست داریم، در کنار توجه به میزان کالری دریافتی و انجام ورزش منظم، یکی از بهترین راه‌ها برای دستیابی به یک تغذیۀ سالم و زندگی شاد است. این دو جنبه با هم تضادی ندارند، بلکه مکمل یکدیگر هستند. با ترکیب این دو رویکرد، می‌توانید از غذا خوردن لذت ببرید و در عین حال سلامتی خود را حفظ کنید. پس به خودتان اجازه دهید از هر لقمه لذت ببرید، در عین حال فعالیت بدنی را فراموش نکنید و به تعادل غذایی‌تان دقت کنید. این روش می‌تواند جسم و هم روح‌تان را در بهترین حالت ممکن حفظ کند.

چاقی در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است،افزایش دو برابری مرگ های منتسب به چاقی و اضافه وزن در ایران این ها عناوین جدی ناراحت کننده ای است. تازه ترین و گسترده ترین مطالعه جهانی درباره شیوع و عواقب اضافه وزن و چاقی نشان می دهد،تعداد مرگ های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در کشور در طی سال های 1980 تا 2015 بیش از دو برابر شده است.

بسیاری از مردم ما چاقی را عامل خطر تلقی نمی کنند و عمدتا با انگیزه زیبایی برای لاغر شدن تلاش می کنند در صورتی که ثابت شده است منشا بیماری های غیر واگیر شایع و در راس آن دیابت، فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها چاقی و اضافه وزن است. بررسی ها نشان می دهد مصرف غذای اضافه و کم تحرکی از علل مهم شیوع چاقی و اضافه وزن در بین ایرانی هاست. یعنی 30 درصد غذای مصرفی ایرانی ها اضافه است و بیش از 50 درصد مردم دچار
چاقی هستند.این در حالی است که ایرانی ها جزو کم تحرک ترین مردم جهان به شمار می روند و بیش از 90 درصد آن ها تحرک کافی ندارند.

غلط بودن نوع و سبک تغذیه و نیز بی توجهی اکثر ایرانیان به اهمیت داشتن تحرک و فعالیت بدنی منظم منجر به شیوع چاقی شده است. چاقی در خانم ها خطر بیشتری نسبت به آقایان دارد و باعث بروز اختلالات هورمونی،تخمدان پلی کیستیک و نازایی قرار می دهد و منجربه کاهش کارایی و نشاط می شود.

تعریف چاقی براساس BMI می باشد. BMI با فرمول زیر محاسبه می شود:
BMI=
BMI بین 19-25 نورمال، کمتر از 20 لاغر (Under Weight) در نظر گرفته می شود. 25-30 به عنوان اضافه وزن (Over Weight) محسوب شده، BMI بالای 30 چاق (Obese) و بیشتر از 40 چاقی شدید (Very Obesity) می باشد. عوارض چاقی در BMI بالای 27 به طور پیشرونده ای افزایش می یابد.
چاقی دو دسته است:
1) چاقی شکمی (آندروئید)
2) چاقی ژنیکوئید
چاقی شکمی با سندروم متابولیک مرتبط است بنابراین عوارض آن بیشتر است.
تعریف چاقی شکمی به صورت نسبت دور کمر به دور باسن می باشد. در آقایان بیشتر از 1 در خانم ها بیشتر از 6/0 می باشد.
مکانیسم ایجاد چاقی: در ایجاد چاقی لپتین نقش دارد. لپتین از بافت چربی آزاد می شود و موجب کاهش اشتها می شود. در افراد چاق سطح لپتین سرم بالاست اما نسبت به اثرات آن مقاومت وجود دارد.
عواملی در مغز در تنظیم اشتها نقش دارند از جمله این عوامل مونوپپتید y محرک گرسنگی است.
روش های درمان چاقی:
1) اصلاح سبک زندگی (اصلاح تغذیه و ورزش)
2) درمان دارویی
3) درمان جراحی
اساس درمان چاقی محدودیت دریافت کالری است، درعین حال می توان با ورزش میزان مصرف کالری را افزایش داد.
داروهای جاقی دو گروه کلی است:
A) داروهای کاهنده اشتها
B) مهارکننده های جذب
داروهای کاهنده اشتها که مورد تایید FDA می باشد:
1) سیبوترامین
2) فنترامین
سیبوترامین گاهی باعث فشار خون می شود بنابراین کنترل فشار خون در مصرف طولانی مدت توصیه می شود. مصرف فنترامین برای یک دوره 3 ماهه مورد تایید قرار گرفته است. مصرف طولانی مدت توصیه نمی شود.
توجه: ترکیب فنترامین و توپیرامات با نام تجاری Qsymia جهت درمان چاقی مورد تایید FDA قرار گرفته است.
مهار کننده های جذب مورد تایید FDA ، ارلیستات می باشد.
مصرف بروز دیابت تیپ II را نیز کاهش می دهد.
تجویز مکمل های ویتامین محلول در چربی (A-D-E-K) هنگام مصرف ارلیستات (Orlistat) توجه می شود.
روش جراحی: جراحی های کاهش دهنده وزن (Bariatric Surgery)
در موارد زیر توصیه می شود:
1) BMI> 40
2) BMI> 35 همراه با بیماری مانند دیابت
عوارض سندروم متابولیک یا سندروم X که با چاقی شکمی همراه است.
1) دیابت تیپ II
2) TAHV O,K
3) بیماری قلبی عروقی

مهسا ادیبیان- کارشناس ارشد تغذیه:

سرطان معده یکی از شایع ترین سرطان ها در سراسر جهان است ودومین عامل مرگ ناشی از سرطان به شمار می رود. سلول های سرطانی در لایه داخلی معده تشکیل می شوند و سپس رشد کرده و به تدریج به تومور تبدیل می شوند.

افزایش سن، رزیم غذایی نامناسب و بیماریهای مرتبط با معده از جمله هلبکوباکتر پیلوری، التهاب مزمن معده، سیگار و سابقه خانوادگی موارد تاثیرگذار در ابتلا به سرطان معده هستند.

از علائم سرطان معده می توان به احساس پری شکم حتی بعد از خوردن یک وعده کوچک ، از دست دادن اشتها، سوزش سر دل، عدم هضم، تهوع و استفراغ اشاره کرد.

مطالعات انجام شده نشان داده اند در افرادی که به طور قابل توجهی غذاهای شور، فراوری شده، ترشیجات، سبزیجات کنسروی مصرف میکنند ابتلا به سرطان شیوع بیشتری دارد. در ایران نیز مطالعه ای در آذربایجان شرقی صورت گرفته و ارتباط بین عادات غذایی و ابتلا به سرطان معده را بررسی کرده اند اطلاعات بدست آمده بیانگر آن است که مصرف بیش از حد لبنیات پرچرب، غذاهای چرب، غذاهای کهنه و فاسد، استفاده مجدد از روغن ها برای سرخ کردن، ترشیجات، غذاهای سرخ کردنی خطر ابتلا به سرطان معده را به طور معنی داری بالا می برند. در مقابل، مصرف کافی میوه و سبزیجات، کاهش نمک و غذاهای فرآوری شده در رژیم غذایی می تواند از ابتلا به سرطان معده جلوگیری کند.